Niewłaściwe czyszczenie protez zębowych przyczynia się w dużym stopniu do stanów zapalnych dziąseł oraz innych chorób wywołanych przez bakterie znajdujące w jamie ustnej. Dlatego tak ważne jest poznanie odpowiednich technik czyszczenia protezy oraz używanie środków, które skutecznie usuną drobnoustroje z płytki nazębnej.
Dlaczego higiena jamy ustnej jest taka ważna?
Zdrowa jama ustna niejednokrotnie decyduje o kondycji całego organizmu. Dlatego nawet łagodne stany zapalne, które się w niej pojawiają, mogą wpływać na rozwój chorób układowych. Dzieje się tak dlatego, że patogeny, które pojawiają się w jamie ustnej, mogą dość łatwo przenikać najpierw przez jej błonę śluzową, a następnie kieszonki (tworzące się w trakcie choroby dziąseł) i w ten sposób łatwo dostawać się do całego krwiobiegu. Jama ustna to miejsce bytowania wielu bakterii, które zwykle są neutralne wobec organizmu. Jednak istnieje pewna grupa bakterii gram-ujemnych o nazwie Fusobacterium nucleatum, która w pewnych momentach zachowuje się jak patogen i powoduje np. choroby przyzębia, zapalenie dziąseł, stany zapalne jelit, czy choroby płuc.
Choroby jamy ustnej spowodowane przez brak higieny
Nieprawidłowo czyszcząc protezę, można bardzo szybko doprowadzić do stanu, w którym bakterie będą się gromadzić na płytce nazębnej, a następnie zaczną atakować dziąsła i wywoływać szereg chorób ogólnoustrojowych. Kiedy mikroby przedostają się do krwiobiegu na skutek infekcji dziąseł i stanów zapalnych jamy ustnej, mogą przyczynić się do wywołania takich chorób i schorzeń jak:
- stan zapalny serca,
- zapalenie zatok,
- infekcje kości,
- owrzodzenia skórne,
- stany zapalne oczu,
- skrzepy krwi w okolicach zatok,
- wrzody w mózgu.
W momencie, gdy drobnoustroje zaczynają produkować toksyny, zatruwają przy tym organizm powodując niekiedy:
- udar,
- zawał serca,
- wstrząs toksyczny,
- obniżenie odporności,
- przewlekle zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- przewlekłą gorączkę,
- ból nerwu twarzowego.
Kiedy bakterie pojawiające się w jamie ustnej spowodują stan zapalny, może on rozlać się na cały organizm, doprowadzając do:
- stanu zapalnego naczyń krwionośnych w całym ciele,
- zapalenia układu pokarmowego,
- choroby Crohna,
- wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Jak dbać o higienę jamy ustnej przy protezie zębowej?
Regularność
Podstawową zasadą dbania o higienę jamy ustnej przy protezie zębowej jest regularność. Zbyt długo zalegające na płytce zębowej jedzenie jest idealną pożywką dla bakterii. Poza tym resztki jedzenia bardzo łatwo przesuwają się z płytki w kierunku dziąseł i wciskając się w błonę śluzową, tworzą podłoże do zmian chorobotwórczych. Dlatego tak istotne jest, aby czyścić protezę jak najczęściej co pozwoli uniknąć rozwoju patogenów na jej powierzchni.
Odpowiednie środki do czyszczenia protez
Żadna zwykła pasta nie doczyści protezy tak dobrze, jak przeznaczone do tego, specjalistyczne środki. Posiadają one odpowiednio łagodny skład, który pozwala usunąć dokładnie resztki jedzenia oraz osad z protezy, a przy tym (dzięki braku substancji ściernych) nie rysują jej tak, jak może to zrobić zwykła pasta. Podczas wyboru środków do mycia, warto kierować się zasadą, że pasta do protez zębowych jest podstawą czyszczenia protezy, a tabletki służą do dokładniejszego jej domycia i odkażenia.
Technika czyszczenia protezy
Aby dokładnie wyczyścić protezę, należy ją wyjąć z jamy ustnej. Następnie trzeba wyszczotkować ją za pomocą specjalnej, delikatnej szczotki do protez, która posiada dwie główki. Do czyszczenia protezy najlepiej wykorzystać taki środek jak pasta do czyszczenia protez zębowych. Mniej więcej raz na dwa tygodnie należy dokonać też dokładnego odkażania protezy. Można tego dokonać zanurzając protezę w dedykowanym preparacie z chlorheksydyną w składzie. W momencie, gdy na protezie, mimo dokładnego czyszczenia, pozostaną trwałe zabrudzenia, nie należy szorować ich zbyt mocno czy zeskrobywać ostrymi przyrządami, gdyż w ten sposób łatwo bezpowrotnie uszkodzić protezę. Najlepiej udać się wówczas do stomatologa lub protetyka który przy pomocy specjalnych urządzeń (np. myjki ultradźwiękowej) doprowadzi protezę do pierwotnego stanu.
Dlaczego pasta do protez zębowych jest lepsza od zwykłej pasty?
Wiele osób uważa, że do czyszczenia protezy wystarczy zwykła pasta do zębów. Są jednak w błędzie. Pasta do czyszczenia protez zębowych jest o wiele łagodniejsza dla protezy niż zwykła pasta. Nie powoduje nadmiernego ścierania akrylu i zarysowywania zewnętrznej powłoki, co chroni protezę przed gromadzeniem się bakterii w powstałych mikroszczelinach. W momencie, gdyby do czyszczenia protezy użyłoby się zwykłej pasty, stworzyłoby to dogodne warunki do rozwoju patogenów. Tworzenie się biofilmu przez bakterie przebiega w jamie ustnej bardzo szybko. Już kilka godzin po wyczyszczeniu protezy na jej powierzchni zbierają się ziarenkowce S. oralis, S. sanguinis; gronkowce takie jak: S, auereus, S. epidermidis; bakterie Gram-dodatnie: szczepy – Lactobacillus spp., Actinomyces spp., Propionibacterium spp; szczepy Gram-ujemne; jak również grzyby Candida spp. Wystarczy więc niewłaściwy środek do czyszczenia protezy, czy też zarysowanie protezy, aby na jej powierzchni zaczął rozwijać się biofilm złożony z grzybów oraz bakterii.
Odżywianie a stan jamy ustnej
Drobnoustroje, które znajdują się w jamie ustnej mogą się rozwijać tylko wtedy, gdy będą miały ku temu sprzyjające warunki, a więc odpowiednią temperaturę, wilgotność, zasadowe pH oraz pożywienie. Pożywienie to zdobywają zarówno endogennie, jak i egzogennie. Endogennie – poprzez składniki odżywcze pozyskiwane ze śliny, a więc witaminy, albuminy, białka, glikoproteiny oraz płyn dziąsłowy, w którym znajdują oprócz białek i albumin także cząsteczki mające w składzie heminę. Egzogennie pozyskiwane pożywienie to takie, które pochodzi z różnego rodzaju produktów spożywanych przez człowieka. Szczególnie cenne są dla rozwoju bakterii węglowodany, które bardzo łatwo ulegają fermentacji. Dlatego też osoby, które chcą zadbać o zdrowie jamy ustnej, powinny unikać przede wszystkim pożywienia bogatego w cukry proste, czyli sacharozę i fruktozę. Dzięki temu ograniczą możliwość rozwoju bakterii na płytce protezy oraz na dziąsłach, co uchroni je nie tylko przed nieświeżym oddechem ale przede wszystkim przed stanem zapalnym.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- D. Przybyłowska, E. Mierzwińska-Nastalska, Wpływ higieny jamy ustnej i uzupełnień protetycznych na zdrowie ogólne, „Nowa stomatologia” 2013, nr 2, s. 83-87, http://www.nstomatologia.pl/wp-content/uploads/2014/10/ns_2013_083-087.pdf
- Jama ustna jako zróżnicowane środowisko bytowania drobnoustrojów, praca zbiorowa, „Journal of Clinical Healthcare” 2017, nr 1, s. 1-4, http://www.jchc.eu/numery/2017_1/201711.pdf
- G.P. Curatola, Jama ustna – klucz do zdrowia, Białystok 2018, s.52-53, 58-61