Życie pisze różne scenariusze. W przypadku śmierci osoby prowadzącej działalność gospodarczą powstaje problem natury prawnej. O ile sprawą oczywistą jest, iż zgon podatnika wiąże się z zakończeniem działalności, jednakże przepisy podatkowe nie wskazują, jakie są uprawnienia jak i obowiązki osoby, która zgodnie z prawem dziedziczy po zmarłym.
Życie pisze różne scenariusze. W przypadku śmierci osoby prowadzącej działalność gospodarczą powstaje problem natury prawnej. O ile sprawą oczywistą jest, iż zgon podatnika wiąże się z zakończeniem działalności, jednakże przepisy podatkowe nie wskazują, jakie są uprawnienia jak i obowiązki osoby, która zgodnie z prawem dziedziczy po zmarłym.
Jeżeli zmarły prowadził jednoosobową działalność gospodarczą to, jak nie trudno jest zgadnąć, w momencie zgonu kończy się jej byt prawny. Wiąże się to jednak z pewnymi komplikacjami. Samo złożenie przez osobę dziedziczącą formularza VAT-Z i wyrejestrowanie zmarłego podatnika, nie rozwiązuje wszystkich problemów. Art 97 par 1 Ordynacji Podatkowej wskazuje, iż obowiązki podatnika przejmują osoby ustawowo po nim dziedziczące. Wedle prawa spadkowego, dziedziczy się wszelkie prawa majątkowe jak i niemajątkowe. Jak więc wygląda kwestia odpowiedzialności spadkobiercy w zakresie zobowiązań podatkowych? Jest to uregulowane w kodeksie cywilnym – spadkobierca przejmuje wszelkie prawa majątkowe a w przypadku niemajątkowych tylko w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej po zmarłym.
A jak wygląda kwestia składania deklaracji VAT?
Sam zgon osoby prowadzącej działalność gospodarczą nie jest jednoznaczny z przeniesieniem praw na spadkobierców. Spadkobiercy zawsze mają możliwość zrzeczenia się spadku. Do czasu uprawomocnienia się spadku jest problem podatkowy, związany z podatkiem VAT. Czy spadkobierca może złożyć deklarację VAT za okres, gdy podatnik jeszcze żył i prowadził działalność? Prawo złożenia działalności ma podatnik oraz jego pełnomocnik, jednakże z chwilą śmierci przedmiotowe upoważnienie traci swoją moc prawną, w efekcie czego złożona przez niego deklaracja jest bezprawna i nie nosi ze sobą żadnego skutku podatkowego. Zgodnie z art 100 Ordynacji Podatkowej, organ podatkowy wskazuje uprawnienia i obowiązki spadkodawców. W przypadku niezłożenia deklaracji lub też gdy jest ona nieprawidłowa, odpowiedzialność spadkobierców określona jest w ustawie.
Co istotne – jeżeli podatnik wykazał nadpłatę podatku, to spadkobierca nie może przedmiotowej nadwyżki rozliczyć w złożonej przez siebie deklaracji. Trzeba także podkreślić, iż w przypadku zobowiązań, prawnie przeniesionych na spadkobierców, termin ich płatności wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji.
Spadkobierca sporządza spis z natury?
Zaprzestanie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością sporządzenia spisu z natury, co zostało usankcjonowane w art 14 Ordynacji Podatkowej. W przypadku zgonu podatnika, prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, ten obowiązek wygasa. Nie ma prawnej możliwości przeniesienia go na spadkobiercę, ze względu na fakt, iż przepisy podatkowe nie uwzględniają śmierci jako powodu zakończenia działalności gospodarczej a spis z natury mogą sporządzić tylko podatnicy. Co istotne – nie istnieje również żaden przepis, który delegowałby taki obowiązek na spadkobierców podatnika. Z czego to wynika? Otóż spadkobiercy mogą odpowiadać za zobowiązania zmarłego powstałe w trakcie prowadzenia działalności, tak więc za życia. Spis z natury po śmierci podatnika nie ma więc umocowania prawnego, gdyż powodem wygaszenia działalności jest zgon.
A co z kasą fiskalną?
Zgon podatnika wiąże się z zakończenie pracy kasy w sensie fiskalnym. Obowiązkiem spadkobiercy jest więc wykonanie zamknięcia fiskalnego, poprzez realizację raportu dobowego i zestawienia miesięcznego. Trzeba także w ciągu 7 dni od zakończenia fiskalnej pracy kasy złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o odczytanie pamięci kasy. Należy także złożyć wniosek o wyrejestrowanie przedmiotowej kasy fiskalnej oraz rozliczenie jej w obecności pracownika urzędu skarbowego.
Informacji udzieliło biuro rachunkowe Gdynia.