„Ryjek” to najstarszy w Polsce autobus szynowy. Cenny pojazd, który kursował na odcinku Zagórów – Witaszyce niedawno został zakupiony przez MPK Poznań. Pojazd ma wrócić na trasy kolejki Maltanka.
„Ryjek” to wąskotorowy wagon spalinowy, wyprodukowany w 1932 roku w warszawskiej fabryce Lilpop, Rau & Loewenstein. Pracował na Bydgoskiej Kolei Powiatowej, później został przekazany na kolejkę wąskotorową w Witaszycach. Gdy w 1991 roku zapadła decyzja o jej likwidacji, wagon został przekazany Poznańskiemu Klubowi Modelarzy Kolejowych. Po remoncie w 1994 roku w ZNTK Poznań „Ryjek” trafił na trasę Kolejki Parkowej Maltanka. W tamtych czasach, z uwagi na możliwość ogrzewania przedziału pasażerskiego Maltanka mogła funkcjonować przez cały rok.
Linia Witaszyce Wąskotorowe – Zagórów została otwarta 1 listopada 1902 roku na odcinku Witaszyce Wąskotorowe – Sucha Wąskotorowa. Następnie przedłużono ją do Robakowa, w latach 1942-1943 do Grabiny, a w 1947 roku do Zagórowa.
Jeszcze przed zakończeniem wojny uruchomiono ograniczone przewozy pasażerskie. Wkrótce przywrócono nazwę Jarocińskiej Wąskotorowej Kolei Powiatowej. Po kilkudziesięciu latach od uruchomienia pierwszego odcinka okazało się, że linia do Komorza utraciła swoje znaczenie na rzecz niedawno zbudowanego odcinka do Trąbczyna. W związku z tym 29 marca 1946 roku podjęto decyzję o wybudowaniu 6-cio kilometrowego odcinka Grabina – Zagórów. 29 sierpnia 1947 roku cała linia do Zagórowa była ukończona, jednak oddano ją do użytku dopiero po dokonaniu odbioru technicznego, 10 grudnia. Wkrótce potem w Witaszycach zbudowano nowy budynek stacyjny. W 1948 rozważano połączenie kolei jarocińskiej z krotoszyńską, Witaszyc z Jarocinem, a także kolei jarocińskiej z wrzesińską. Ta ostatnia koncepcja zakładała zwiększenie prześwitu toru do 750 mm. Żaden z tych projektów nie doczekał realizacji.
W 1949 roku kolej jarocińska została przejęta przez Polskie Koleje Państwowe. W strukturach PKP kolej nosiła nazwę Jarocińskiej Kolei Dojazdowej. Zmiana zarządcy oznaczała wzrost biurokracji, urzędniczą obojętność oraz zniechęcanie klientów. Kolej, która w ciągu kilku ostatnich lat stawała się rentowna zaczęła przynosić większe straty. Prowadzenie ruchu na kolejach wąskotorowych nie było dla PKP wystarczającym źródłem dochodu, przez co koleje te pozostawały niedoinwestowane.
Pod zarządem PKP stopniowo rozbudowano stację w Zagórowie. W 1951 roku planowano wybudowanie tam budynku stacyjnego, jednak zamierzeń nigdy nie zrealizowano. Rok wcześniej uruchomiono jednostanowiskową parowozownię wraz z pomieszczeniami noclegowymi dla obsługi pociągów. W 1953 roku, podobnie jak w Witaszycach, Komorzu, Gizałkach, Trąbczynie i Zagórowie, na stacji w Zagórowie zainstalowano obrotnicę. Podyktowane było to wprowadzeniem do eksploatacji, sprowadzonych z Bydgoskich Kolei Dojazdowych, trzech wagonów motorowych, w tym dwóch jednokierunkowych, które trzeba było obracać na stacjach końcowych.
29 czerwca 1991 z Witaszyc do Zagórowa wyruszył pociąg pożegnalny prowadzony przez jeden z trzech wagonów motorowych: MBxc1-41, tzw. „Ryjek”. W 1992 roku Dyrektor Generalny PKP zarządził likwidację Jarocińskiej KD. 13 stycznia 1993 Gmina Gizałki podpisała umowę, na mocy której podjęła się fizycznej likwidacji torowiska. 23 lutego rozpoczęto demontaż torów na stacji w Zagórowie oraz szlaku w kierunku Witaszyc. Po 91 latach Jarocińska Kolej Dojazdowa przestała istnieć.
Od 2004 roku „Ryjek” nie był wykorzystywany. Aby ponownie mógł kursować na poznańskiej Maltance, konieczne jest przeprowadzenie napraw. Póki co nie wiadomo, kiedy dokładnie kolejka wróci na tory.
źródło: Koleje Wąskotorowe w Polsce, www.whitemad.pl